Hemelwaterplan

Historische achtergrond 

De gemeente Lichtervelde krijgt vaak te kampen met wateroverlast, vooral te wijten aan de ligging afwaarts de natuurlijk helling van het terrein en de dichtbebouwde woonkern. Meer en meer water stroomt af naar lager gelegen zones en de aanwezige riolering is niet meer toereikend.

In het verleden werden waterlopen en grachten rechtgetrokken, ingebuisd, gedempt en overbouwd. Samen met de aanleg en uitbouw van een rioleringsstelsel, de stijgende urbanisatie en de schaalvergroting van de landbouw, creëerde dit een situatie waarbij de stroomsnelheid en afvoerpieken van de waterlopen alsmaar stegen en de capaciteiten van de waterlopen en de buffermogelijkheden daalden. De oorspronkelijke waterlopen en het aanwezige rioleringsstelsel kunnen het water niet meer verwerken. Daarboven komt ook nog de huidige klimaatsverandering die zich meer en meer doorzet en een negatieve impact heeft of de waterhuishouding.

Dit betekent dat er gestreefd moet worden naar ‘ruimte voor water’.

Ideeën voor de toekomst

In Vlarem II wordt zowel bij de ingedeelde als bij de niet-ingedeelde inrichtingen bijzondere aandacht geschonken aan het afkoppelen van hemelwater vanuit het bewust invullen van het voorkomingprincipe ten aanzien van de overstromingsproblematiek, het principe van maximale sanering aan de bron, het tegengaan van verdroging en de klimaatwijziging.

Op het openbaar en particulier domein dient men in de eerste plaats in te zetten op het vermijden van afstroom van hemelwater, nadien op vasthouden en hergebruik van hemelwater en infiltratie en tenslotte op buffering met vertraagde afvoer. Dit betekent dat ingezet moet worden op bronmaatregelen. Deze opwaartse maatregelen moeten ervoor zorgen dat de afwaartse hydraulische piekbelastingen verminderen. Deze principes en bronmaatregelen zijn momenteel reeds verankerd in de milieuwetgeving (Vlarem II), de gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwater en de code van goede praktijk voor het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van rioleringssystemen. 

Het is duidelijk dat vermenging van vervuild afvalwater met niet-verontreinigd water (niet-verontreinigd hemelwater, drainagewater, bemalingswater ...) niet gewenst is. Waar deze vermenging vandaag de dag wel optreedt, moet aan de verdere scheiding van de stromen worden gewerkt. Dit ontvlechten van beide waterstromen dient zowel op particulier als openbaar domein te gebeuren.
Om deze strategie met succes in de praktijk te brengen en de verscheidene initiatieven op elkaar af te stemmen is een consistente en gedragen visie op het grondgebied een voorwaarde.

Hemelwaterplan Lichtervelde

Via de opmaak van een hemelwaterplan komt de gemeente Lichtervelde aan deze vraag tegemoet.
Met dit hemelwaterplan is een ruimtelijke visie uitgewerkt om de economische, maatschappelijke en ecologische gevolgen van wateroverlast te beperken en het grondgebied robuust te maken voor de gevolgen van de klimaatsverandering. Een hemelwaterplan beantwoordt de vraag hoe het water geborgen, geïnfiltreerd, gebruikt en afgevoerd kan worden. De opmaak van een hemelwaterplan wordt in deze context gezien als een instrument om een integrale ruimtelijke visie uit te werken.

Herziening hemelwaterplan

Herziening hemelwaterplan

De gemeente Lichtervelde was een voorloper op vlak van de opmaak van een hemelwaterplan. Hoewel veel maatregelen tegen wateroverlast een gunstige invloed hebben op de droogteproblematiek, werd het plan niet opgemaakt vanuit het oogpunt om droogte tegen te gaan.

De Blue Deal stelt dat een gemeente na 2024 enkel nog toegang heeft tot watergerelateerde subsidies als we beschikken over een ambitieus hemel- en droogteplan. Verschillende acties van het hemelwaterplan zijn ondertussen uitgevoerd.

Gezien deze evolutie heeft Lichtervelde een herziening van het plan (goedgekeurd in zitting van de gemeenteraad van 24 juni 2024) uitgevoerd. Het volledige document met alle maatregelen is te vinden via onderstaande knop.